Contoh Soal Integral Substitusi Trigonometri

Contoh Soal Integral Substitusi Trigonometri.

Blog Koma
– Teknik integral berikutnya yang akan kita pelajari adalah
Teknik Integral Substitusi Trigonometri. Teknik integral ini kita gunakan biasanya jika “Teknik Integral Substitusi Aljabar” maupun “teknik integral parsial” tidak bisa menyelesaikan soal integralnya.
Teknik Integral Substitusi Trigonometri
secara khusus digunakan jika ada bentuk $ \sqrt{a^2 – b^2x^two}, \, \sqrt{a^2 + b^2x^2} , \, $ dan bentuk $ \sqrt{a^2x^ii – b^2 } $. Untuk lebih jelasnya, kita perhatikan penjelasannya berikut ini.

Rumus Identitas Trigonometri dan invers trigonometri

*). Identitas Trigonometri :

Sebenarnya teknik substitusi trigonometri ini tujuannya adalah untuk mengarahkan soal menjadi bentuk persamaan identitas trigonometri yaitu :

$ \sin ^two t + \cos ^2 t = one $.

$ 1 + \tan ^2 t = \sec ^2 t $.

$ 1 + \cot ^2 t = \csc ^2 t $.

*). Invers fungsi trigonometri :

Berikut bentuk inversnya :

Jika $ \sin t = f(10) \, , $ maka $ t = arc \sin f(x) $

Jika $ \cos t = f(x) \, , $ maka $ t = arc \cos f(x) $

Jika $ \tan t = f(ten) \, , $ maka $ t = arc \tan f(10) $

Jika $ \cot t = f(x) \, , $ maka $ t = arc \cot f(x) $

Jika $ \sec t = f(x) \, , $ maka $ t = arc \sec f(10) $

Jika $ \csc t = f(ten) \, , $ maka $ t = arc \csc f(x) $

Contoh invers trigonometri :

1). Tentukan invers dari :

a). $ \sin t = \frac{1}{2} $

b). $ \cos t = 3x $

c). $ \tan t = \frac{x – ii}{5} $

Penyelesaian :

a). $ \sin t = \frac{1}{two} \rightarrow t = arc \sin \frac{1}{two} \rightarrow t = thirty^\circ $

b). $ \cos t = 3x \rightarrow t = arc \cos (3x) $

c). $ \tan t = \frac{10 – two}{5} \rightarrow t = arc \tan \left( \frac{x – 2}{5} \right) $

Bentuk-bentuk Substitusi Trigonometri

Berikut bentuk-bentuk substitusi yang akan kita gunakan yaitu :

*). Bentuk $ \sqrt{a^2 – b^2x^2} , \, $ substitusi $ x = \frac{a}{b} \sin t \, $ atau $ ten = \frac{a}{b} \cos t $.

*). Bentuk $ \sqrt{a^2 + b^2x^2} , \, $ substitusi $ 10 = \frac{a}{b} \tan t \, $ atau $ x = \frac{a}{b} \cot t $.

*). Bentuk $ \sqrt{b^2x^two – a^2 } , \, $ substitusi $ 10 = \frac{a}{b} \sec t \, $ atau $ x = \frac{a}{b} \csc t $.

Contoh Soal :

ii). Tentukan hasil integral dari $ \int \frac{x^two}{\sqrt{ane-x^2}} dx $ ?

Penyelesaian :

*). Soal ini akan sulit kita selesaikan dengan substitusi aljabar maupun teknik parsial, sehingga kita selesaikan dengan teknik substitusi trigonometri.

*). Bentuk $ \sqrt{1-10^2} , \, $ substitusi $ ten = \sin t \, $ atau $ \, x = \cos t $.

*). Pertama, kita substitusi dengan $ x = \sin t $.

$ x = \sin t \rightarrow t = arc \sin x $

$ x = \sin t \rightarrow \frac{dx}{dt} = \cos t \rightarrow dx = \cos t dt $.

$ \sqrt{1-10^2} = \sqrt{1-(\sin t) ^2 } = \sqrt{\cos ^2 t } = \cos t $.

Gunakan rumus : $ \sin ^2 t = \frac{1}{ii} – \frac{1}{two} \cos 2t $.

dan $ \sin 2t = 2 \sin t \cos t $.

Serta $ \cos t = \sqrt{i – \sin ^two t } = \sqrt{ 1 – x^2 } $

Kembali ke soalnya, kita ganti semua variabel $ x \, $ dan $ dx \, $ nya :

$ \begin{align} \int \frac{10^2}{\sqrt{ane-ten^ii}} dx & = \int \frac{(\sin t)^2}{ \cos t } \cos t dt \\ & = \int (\sin t)^ii dt \\ & = \int \frac{one}{2} – \frac{1}{two} \cos 2t dt \\ & = \frac{1}{ii}t – \frac{one}{ii} . \frac{1}{2} \sin 2t + c \\ & = \frac{i}{2}t – \frac{ane}{4} \sin 2t + c \\ & = \frac{ane}{2}t – \frac{ane}{4} . 2 \sin t \cos t + c \\ & = \frac{1}{2}t – \frac{one}{2} \sin t \cos t + c \, \, \, \, \, \text{(ubah dalam bentuk } x) \\ & = \frac{i}{ii} arc \sin x – \frac{1}{2} ten \sqrt{ i – x^2 } + c \\ & = \frac{1}{2} arc \sin ten – \frac{x}{2} \sqrt{ 1 – x^2 } + c \end{align} $

Jadi, hasilnya : $ \int \frac{x^ii}{\sqrt{1-x^two}} dx = \frac{ane}{ii} arc \sin x – \frac{x}{two} \sqrt{ 1 – x^two } + c $ .

Baca :   Hakikat Fisika Dapat Dibagi Menjadi Fisika Sebagai

*). Kedua, kita substitusi dengan $ x = \cos t $.

$ x = \cos t \rightarrow t = arc \cos x $

$ x = \cos t \rightarrow \frac{dx}{dt} = -\sin t \rightarrow dx = -\sin t dt $.

$ \sqrt{1-10^2} = \sqrt{1-(\cos t) ^2 } = \sqrt{\sin ^two t } = \sin t $.

Gunakan rumus : $ \cos ^2 t = \frac{one}{2} + \frac{1}{2} \cos 2t $.

dan $ \sin 2t = 2 \sin t \cos t $.

Serta $ \sin t = \sqrt{1 – \cos ^ii t } = \sqrt{ 1 – 10^2 } $

Kembali ke soalnya, kita ganti semua variabel $ x \, $ dan $ dx \, $ nya :

$ \begin{align} \int \frac{x^2}{\sqrt{i-ten^2}} dx & = \int \frac{(\cos t)^ii}{ \sin t } . – \sin t dt \\ & = -\int (\cos t)^two dt \\ & = – \int \frac{1}{two} + \frac{i}{2} \cos 2t dt \\ & = – ( \frac{1}{two}t + \frac{1}{2} . \frac{ane}{ii} \sin 2t ) + c \\ & = -\frac{ane}{2}t – \frac{1}{four} \sin 2t + c \\ & = -\frac{1}{2}t – \frac{1}{4} . 2 \sin t \cos t + c \\ & = -\frac{one}{2}t – \frac{1}{2} \sin t \cos t + c \, \, \, \, \, \text{(ubah dalam bentuk } x) \\ & = -\frac{1}{ii} arc \cos ten – \frac{1}{ii} . \sqrt{ 1 – x^2 } . x + c \\ & = -\frac{1}{ii} arc \cos x – \frac{10}{2} \sqrt{ 1 – 10^2 } + c \cease{align} $

Jadi, hasilnya : $ \int \frac{x^2}{\sqrt{1-x^2}} dx = – \frac{ane}{2} arc \cos x – \frac{x}{2} \sqrt{ 1 – x^two } + c $ .

Kedua permisalan di atas memberikan hasil yang berbeda, tapi kedua hasil integralnya sama-sama benar. Jika soalnya ada pilihannya (opsinya), maka hanya salah satu saja yang pasti ada, tidak mungkin keduanya. Dan jika soalnya berupa essay, maka hasilnya tergantung substitusi trigonometri yang kita pilih, dan keduanya benar.

3). Tentukan hasil integral dari $ \int \frac{10^two}{\sqrt{4-9x^2}} dx $ ?

Penyelesaian :

*). Bentuknya adalah $ \sqrt{four-9x^two} = \sqrt{2^two-3^2x^2} , \, $ substitusi $ x = \frac{ii}{3} \sin t $.

$ 10 = \frac{2}{3} \sin t \rightarrow \sin t = \frac{3x}{two} \rightarrow t = arc \sin \left( \frac{3x}{2} \right) $

$ 10 = \frac{two}{3} \sin t \rightarrow \frac{dx}{dt} = \frac{2}{3} \cos t \rightarrow dx = \frac{2}{3} \cos t dt $.

$ \brainstorm{align} \sqrt{14-9x^2} & = \sqrt{4-9(\frac{2}{iii}\sin t) ^2 } = \sqrt{4-9.\frac{4}{9}\sin^2 t } = \sqrt{4-4\sin^two t } \\ & = \sqrt{4(one – \sin ^2 t) } = \sqrt{iv\cos ^ 2 t } = 2 \cos t \cease{align} $.

Gunakan rumus : $ \sin ^2 t = \frac{1}{ii} – \frac{one}{2} \cos 2t $.

dan $ \sin 2t = two \sin t \cos t $.

Serta $ \cos t = \sqrt{1 – \sin ^2 t } = \sqrt{ 1 -(\frac{3x}{2})^2 } = \sqrt{ 1 -\frac{nine}{4}x^ii } $

Kembali ke soalnya, kita ganti semua variabel $ ten \, $ dan $ dx \, $ nya :

$ \begin{align} \int \frac{x^ii}{\sqrt{iv-9x^2}} dx & = \int \frac{(\frac{2}{3} \sin t)^ii}{ 2 \cos t } . \frac{2}{3} \cos t dt \\ & = \int \frac{\frac{4}{ix} \sin ^two t }{ 2 \cos t } . \frac{ii}{3} \cos t dt \\ & = \frac{iv}{27} \int \sin ^ii t dt \\ & = \frac{4}{27} \int \frac{1}{2} – \frac{i}{2} \cos 2t dt \\ & = \frac{iv}{27} ( \frac{1}{2}t – \frac{i}{2} . \frac{1}{ii} \sin 2t ) + c \\ & = \frac{4}{27}( \frac{1}{2}t – \frac{1}{iv} \sin 2t ) + c \\ & = \frac{4}{27} ( \frac{1}{2}t – \frac{i}{4} . two \sin t \cos t ) + c \\ & = \frac{4}{27} (\frac{1}{two}t – \frac{1}{2} \sin t \cos t ) + c \, \, \, \, \, \text{(ubah dalam bentuk } 10) \\ & = \frac{4}{27} ( \frac{1}{2} arc \sin \left( \frac{3x}{2} \correct) – \frac{1}{ii} \frac{3x}{two} \sqrt{ 1 -\frac{9}{4}x^2 } ) + c \\ & = \frac{2}{27} arc \sin \left( \frac{3x}{2} \right) – \frac{ten}{9} \sqrt{ 1 – x^2 } + c \terminate{align} $

Jadi, hasilnya : $ \int \frac{x^2}{\sqrt{four-9x^ii}} dx = \frac{2}{27} arc \sin \left( \frac{3x}{2} \right) – \frac{x}{9} \sqrt{ ane – x^ii } + c $ .

Baca :   Perbedaan Cat Poster Dan Cat Air

iv). Tentukan hasil integral dari $ \int \frac{1}{4 + x^2} dx $ ?

Penyelesaian :

*). Bentuknya adalah $ four + ten^2 , \, $ substitusi $ ten = 2 \tan t $.

$ x = 2 \tan t \rightarrow \tan t = \frac{x}{2} \rightarrow t = arc \tan \left( \frac{x}{2} \correct) $

$ 10 = ii \tan t \rightarrow \frac{dx}{dt} = 2 \sec ^2 t \rightarrow dx = 2 \sec ^2 t dt $.

$ \begin{align} 4 + x^2 & = 4 + (ii \tan t)^2 = 4 + 4 \tan ^two t = four(ane+\tan ^2 t) \\ & = 4 \sec ^2 t \end{align} $.

Kembali ke soalnya, kita ganti semua variabel $ x \, $ dan $ dx \, $ nya :

$ \begin{align} \int \frac{1}{four + x^2} dx & = \int \frac{ane}{four \sec ^2 t} . 2 \sec ^two t dt \\ & = \int \frac{1}{2} dt \\ & = \frac{1}{ii} t + c \\ & = \frac{1}{2} arc \tan \left( \frac{x}{2} \right) + c \end{align} $

Jadi, hasilnya : $ \int \frac{ane}{4 + x^two} dx = \frac{1}{ii} arc \tan \left( \frac{ten}{ii} \right) + c $ .

five). Tentukan hasil integral $ \int \sqrt{8 + 2x – x^2 } dx $ ?

Penyelesaian :

*). Mengubah fungsi menjadi bentuk kuadrat sempurna,

$ \brainstorm{align} 8 + 2x – 10^2 & = 9 – ane + 2x – x^two \\ & = 9 – (1 – 2x + ten^2) \\ & = 9 – (ten-ane)^2 \finish{align} $

*). Bentuknya adalah $ 9 – (x-1)^2 , \, $ substitusi $ ten – 1 = 3 \sin t $.

$ x – i = iii \sin t \rightarrow \sin t = \frac{x-ane}{iii} \rightarrow t = arc \sin \left( \frac{ten-1}{3} \right) $

$ x – 1 = 3 \sin t \rightarrow x = 3\sin t + 1 \rightarrow \frac{dx}{dt} = iii\cos t \rightarrow dx = 3 \cos t dt $.

$ \begin{marshal} \sqrt{eight + 2x – x^two }& = c = \sqrt{ix – (3\sin t)^2 } = \sqrt{9 – 9\sin^ii t } \\ & = \sqrt{9(one – \sin ^ii t) } = \sqrt{nine\cos ^ 2 t } = 3 \cos t \end{align} $.

Gunakan rumus : $ \cos ^2 t = \frac{ane}{2} + \frac{one}{2} \cos 2t $.

dan $ \sin 2t = ii \sin t \cos t $.

Serta $ \cos t = \sqrt{one – \sin ^ii t } = \sqrt{ 1 -(\frac{ten-1}{3} )^two } = \sqrt{ 1 -\frac{ane}{9}(ten-1)^2 } $

Kembali ke soalnya, kita ganti semua variabel $ x \, $ dan $ dx \, $ nya :

$ \begin{align} \int \sqrt{eight + 2x – x^2 } dx & = \int \sqrt{9 – (iii\sin t)^2 } dx \\ & = \int three \cos t . three \cos t dt \\ & = 9 \int \frac{one}{2} + \frac{1}{2} \cos 2t dt \\ & = ix ( \frac{1}{2} t + \frac{1}{two} . \frac{1}{2} \sin 2t + c \\ & = \frac{9}{2} t + \frac{9}{4} \sin 2t + c \\ & = \frac{9}{two} t + \frac{9}{4} . 2\sin t \cos t + c \\ & = \frac{nine}{ii} t + \frac{9}{ii} \sin t \cos t + c \\ & = \frac{9}{two} arc \sin \left( \frac{10-i}{3} \right) + \frac{9}{2} . \frac{10-1}{3} . \sqrt{ i -\frac{1}{ix}(x-1)^2 } + c \\ & = \frac{ix}{2} arc \sin \left( \frac{ten-one}{3} \right) + \frac{3}{2} (x-1) \sqrt{ 1 -\frac{1}{9}(ten-one)^2 } + c \end{align} $

Jadi, hasilnya : $ \int \sqrt{viii + 2x – 10^2 } dx = \frac{9}{2} arc \sin \left( \frac{x-ane}{3} \correct) + \frac{3}{two} (x-1) \sqrt{ 1 -\frac{1}{9}(x-one)^2 } + c $ .

Baca :   Tanaman Berikut Yang Berkerabat Dekat Dengan Kacang Tanah Adalah

6). Tentukan hasil integral $ \int \frac{1}{x^2 + 2x + 5 } dx $ ?

Penyelesaian :

*). Mengubah fungsi menjadi bentuk kuadrat sempurna,

$ \begin{align} 10^2 + 2x + five & = (x^2 + 2x + 1 ) + 4 \\ & = (10+one)^ii + 4 \finish{align} $

*). Bentuknya adalah $ (x+1)^2 + 4 , \, $ substitusi $ 10 + i = 2 \tan t $.

$ x + i = two \tan t \rightarrow \tan t = \frac{x+1}{ii} \rightarrow t = arc \tan \left( \frac{x+1}{2} \correct) $

$ x + 1= ii \tan t \rightarrow x = 2\tan t – 1 \rightarrow \frac{dx}{dt} = two \sec ^2 t \rightarrow dx = 2 \sec ^2 t dt $.

$ \begin{align} (x+1)^ii + 4 & = (two\tan t)^two + 4 = 4\tan ^2 t + iv = 4(i+\tan ^2 t) \\ & = 4 \sec ^2 t \finish{marshal} $.

Kembali ke soalnya, kita ganti semua variabel $ 10 \, $ dan $ dx \, $ nya :

$ \begin{align} \int \frac{1}{(x+1)^ii + 4} dx & = \int \frac{1}{4 \sec ^ii t} . ii \sec ^ii t dt \\ & = \int \frac{1}{2} dt \\ & = \frac{1}{2} t + c \\ & = \frac{1}{2} arc \tan \left( \frac{x+ 1}{2} \correct) + c \terminate{align} $

Jadi, hasilnya : $ \int \frac{1}{x^2 + 2x + 5 } dx = \frac{1}{two} arc \tan \left( \frac{x+1}{2} \right) + c $ .

Contoh Soal Integral Substitusi Trigonometri

Source: https://www.konsep-matematika.com/2016/03/teknik-integral-substitusi-trigonometri.html

Check Also

Contoh Soal Perkalian Vektor

Contoh Soal Perkalian Vektor. Web log Koma – Setelah mempelajari beberapa operasi hitung pada vektor …